Programma Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed - vraag en antwoord

Met het programma Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed krijgen eigenaren van klein maatschappelijk vastgoed van ervaren deskundigen gratis begeleiding en advies om tot een plan van aanpak te komen voor het verduurzamen van hun gebouw of gebouwen. De eigenaren kunnen ook ondersteuning krijgen bij het inrichten en organiseren van het verduurzamen van de gehele vastgoedportefeuille.

In het kader van het Klimaatakkoord werken we gestaag aan een energieneutrale gebouwde omgeving. Daar hoort ook het maatschappelijk vastgoed bij.

Een gebouw is duurzaam als er gebruik wordt gemaakt van hernieuwbare energie in plaats van fossiele brandstoffen. Hernieuwbare energie is afkomstig van natuurlijke bronnen die constant worden aangevuld, zoals wind, waterkracht, zon, bodem en buitenluchtwarmte. Verder zijn bijvoorbeeld in een duurzaam gebouw de muren, vloer en dak goed geïsoleerd en is energiezuinige verlichting geïnstalleerd.

Tot maatschappelijk vastgoed behoren gebouwen met een publieke functie op het gebied van onderwijs, sport, cultuur, welzijn, maatschappelijke opvang en/of zorg. Het maatschappelijk vastgoed dat onder het programma Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed valt, zijn onder andere scholen voor primair en voortgezet onderwijs, culturele centra, verpleegtehuizen, gezondheidscentra, buurthuizen en sportaccommodaties.

Klein maatschappelijk vastgoedeigenaren zijn eigenaren van maatschappelijk vastgoed die minstens één en maximaal tien gebouwen in bezit hebben.

Eigenaren van klein maatschappelijk vastgoed, die minstens één en maximaal tien gebouwen in bezit hebben, komen in aanmerking voor het programma Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed. De volgende partijen komen hiervoor in aanmerking:

• Gemeenten met minder dan 50.000 inwoners (alle gemeenten behalve Emmen, Assen en Hoogeveen)
• Schoolbesturen Primair Onderwijs met maximaal 15 gebouwen
• Schoolbesturen Voortgezet Onderwijs met maximaal 10 gebouwen
• Zorgaanbieders Langdurige Zorg (WLZ-instellingen met max. 10 gebouwen)​
• Zorgaanbieders Eerstelijnszorg (huisartsen, tandartsen, apothekers, fysiotherapiepraktijken, etc.)​
• Culturele instellingen met ANBI-status (musea, molens, erfgoed etc.)​
• Dorps- en buurthuizen​
• Scouting, welzijnswerk, religieuze of levensbeschouwelijke instellingen en kinderopvangorganisaties met maximaal 10 gebouwen

In het Klimaatakkoord zijn stevige doelen gesteld, met de opgave om in 2030 49% minder CO₂ uit te stoten ten opzichte van het jaar 1990. Met het Klimaatakkoord geeft het Rijk de Nederlandse invulling van het Klimaatverdrag in Parijs (12 december 2015).

In het Klimaatakkoord wordt maatschappelijk vastgoed als één van de pijlers benoemd, omdat een groot deel van de gebouwen in Nederland behoort tot maatschappelijk vastgoed. Met het programma Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed krijgen zij de mogelijkheid gratis kennis en kunde in te zetten om tot een plan van aanpak te komen om hun maatschappelijk vastgoed te verduurzamen en een goede strategie te bepalen voor de gehele vastgoedportefeuille.

Meer informatie over het Klimaatakkoord, zie www.klimaatakkoord.nl

Het programma richt zich op informeren, advies en begeleiding, kennisdeling en vraagbundeling van de partijen die in aanmerking komen voor het programma. De provincie informeert klein maatschappelijk vastgoedeigenaren om hen op de hoogte te brengen van het programma. Enerzijds rechtstreeks, anderzijds via (regionale en landelijke) koepelorganisaties. Als de eigenaar in aanmerking komt en mee wil doen aan het programma, krijgt hij/zij gratis advies en begeleiding.

Na aanmelding wordt een intake gehouden, en aanvullende informatie verzameld. Na een check door de eigenaar, nemen de provincie en de eigenaar het besluit om aan de slag te gaan. Daarvoor tekenen zij een intentieverklaring. Dan schakelt de provincie een adviseur in, uit een poule van advies- en ingenieursdiensten. Deze voert bijvoorbeeld een energiescan uit en koppelt de adviezen terug aan de eigenaar. Tussentijds is er regelmatig contact met de provincie. Na afloop kijken we welke maatregelen uitgevoerd worden, dan wel opgenomen in het duurzaam MJOP.

Kennisdeling is onderdeel van het programma om van elkaar te leren en elkaar te inspireren. Vraagbundeling kan helpen om maatregelen gezamenlijk (goedkoper) in te kopen.

Met het programma Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed wil de provincie maatwerk leveren voor de doelgroepen en waar mogelijk samenwerken met bestaande vertegenwoordigers en in aanwezige overlegstructuren. Zogeheten duurzaamheidscoaches en projectfacilitatoren begeleiden eigenaren van klein maatschappelijk vastgoed om inzicht te krijgen in onder meer:

• de stappen die moeten worden genomen om het gebouw/de gebouwen te verduurzamen met als resultaat een plan van aanpak/businesscase/portefeuilleroutekaart;
• de wijze waarop de maatregelen kunnen worden gefinancierd. NB: financiële middelen om de maatregelen uit te voeren, vallen niet onder het programma Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed. De eindbeslissing om te investeren en de financiële besluiten die daarbij horen, blijft en blijven van de eigenaar;
• het vinden van de juiste partijen voor de uitvoering.

Het programma is gericht op gemeenten met minder dan 50.000 inwoners. De gemeenten Emmen, Assen en Hoogeveen en hebben meer dan 50.0000 inwoners.

De focus in het programma ligt op samenwerking met gemeenten, om sámen al het maatschappelijk vastgoed in hun gemeente aan te pakken. En daarbij dus ook de andere 'eigenaren' van maatschappelijk vastgoed in de gemeente intensief erbij te betrekken, en samen optrekken. Denk bijvoorbeeld aan scholen die samen met hun gemeente een duurzaam Integraal Huisvestingsplan (IHP) moeten opstellen.

De provincie Drenthe heeft van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) middelen gekregen voor bepaalde doelgroepen binnen het maatschappelijk vastgoed. Sportverenigingen behoren niet tot die doelgroepen. Omdat sportverenigingen een belangrijke maatschappelijke functie vervullen, stelde de provincie Drenthe zelf middelen beschikbaar aan Stichting SportDrenthe. Met het project Drenthe Sport Duurzaam biedt SportDrenthe sportverenigingen gratis ondersteuning met een energiescan en onafhankelijk advies en begeleiding. Op basis van de energiescan wordt een verduurzamingsplan opgesteld. Vervolgens ondersteunt SportDrenthe verenigingen bij het aanvragen en beoordelen van offertes, het aanvragen van (landelijke) subsidies en de financiering en realisatie.

Drenthe Sport Duurzaam is een provinciaal samenwerkingsverband van SportDrenthe, het Drents Energieloket en de Natuur- en Milieufederatie Drenthe. Bij de uitvoering wordt nauw samengewerkt met de gemeenten en diverse sportbonden, zoals de KNVB, KNLTB en KNKV. Het project is ontstaan op initiatief van provincie Drenthe en wordt door de provincie gesubsidieerd.

Uit ervaring blijkt worden investeringen hoofdzakelijk gedaan in het (na-)isoleren van de gebouwschil, glasvervanging, het plaatsen van led-verlichting en van zonnepanelen en het vervangen van de wijze van verwarmen van de accommodatie. Het duurzaamheidsadvies is het resultaat van (een deel van) de onderstaande onderdelen:

• Energiescan
• Specifiek (aanvullend) technisch advies
• Het opstellen van een Duurzaam Meerjaren Onderhoudsplan (DMJOP)
• Energiemonitoring
• Financieel advies
• Warmtescan

Nee, de adviseur kan adviseren over bijvoorbeeld collectieve inkoop en zorgt ervoor dat de vastgoedeigenaar goed voorbereid de uitvoeringsfase in gaat.

Financiering van de maatregelen valt niet onder het programma Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed.

Om de plannen te financieren, kunt u gebruik maken van de maatschappelijke energielening van het Energiefonds Drenthe. Het Energiefonds Drenthe biedt de zogeheten maatschappelijk energielening aan tot een bedrag van 200.000 euro. In totaal is er 6,6 miljoen euro beschikbaar. De looptijd van de maatschappelijke energielening is 10 jaar en u betaalt 0% rente.

Ga voor meer informatie hierover naar de website van het Energiefonds Drenthe

Inzicht in financieringsmogelijkheden

De adviseurs maken de financieringsmogelijkheden voor de uitvoering inzichtelijk. Daarbij gaat het om maatwerk, omdat de mogelijkheden erg afhankelijk zijn van verschillende factoren, zoals:

• de leeftijd van het gebouw;
• het gebruik van materialen en installaties in het gebouw;
• de wijze waarop het gebouw in de begroting is opgenomen;
• de vraag of er op korte termijn groot onderhoud is gepland volgens de Meerjarenonderhoudsplanning (MJOP) of het Integraal Huisvestings Plan;
• de opties die er zijn als het gaat om vergunningen;
• de opties die er zijn om de buurt mee te nemen in de besluitvorming;

• vanuit de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is er een Wegwijzer financiering verduurzaming voor (klein) maatschappelijk vastgoed beschikbaar die u hierbij helpt: https://www.rvo.nl/nieuws/nieuwe-wegwijzer-helpt-bij-financiering-verduurzamen-maatschappelijk-vastgoed

• De rijkssubsidie Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed (DUMAVA), die vanaf 3 oktober 2022 open werd gesteld, is momenteel niet meer beschikbaar. Naar verwachting gaat de DUMAVA-regeling begin januari 2024 nog een keer open. Kijk voor meer info op https://www.rvo.nl/subsidies-financiering/dumava

Nee, het programma richt zich niet op nieuwbouw, maar uitsluitend op het verduurzamen van bestaand maatschappelijk vastgoed. Mocht bij het opstellen van de portefeuille-aanpak blijken dat nieuwbouw een (veel) betere optie is, dan wordt dat opgenomen in het advies. Een optie voor nieuwbouw kan voorkomen bij gebouwen die dusdanig oud zijn dat een investering niet of nauwelijks kan renderen. Er wordt dan nog wel gekeken hoe het gebouw voor de resterende tijd zo goed mogelijk kan worden gebruikt.

Veel informatie is te vinden bij het Kennis en innovatieplatform verduurzaming maatschappelijk vastgoed. Hier staat informatie over bijvoorbeeld portefeuilleroutekaarten, rekentools en praktijkvoorbeelden.