Bodem en verontreinigingen in de leefomgeving
Een gezonde bodem met ruimte voor groen maakt de leefomgeving aantrekkelijker, comfortabeler en klimaatbestendig. We bouwen, leven en spelen op en in de bodem, daarbij is een schone en gezonde bodem van belang voor onze gezondheid en de kwaliteit van ons voedsel en drinkwater.
Sinds de industriële revolutie zijn veel verontreinigingen in de bodem ontstaan. In de jaren tachtig van de vorige eeuw werden we ons ervan bewust dat afvalstoffen die we in de bodem brengen voor altijd in de bodem (en grondwater) aanwezig blijven en tot risico’s voor mens, dier en ecologie kunnen leiden. Landelijk werd eind jaren tachtig een grote saneringsoperatie gestart om historische verontreinigingen in de bodem te saneren.
De zorg om de bodemkwaliteit verbreedt zich momenteel van een sectorale locatiegerichte aanpak naar gebiedsgerichte integrale benadering.
Voorbeelden van deze aanpak zijn het gebiedsgericht grondwaterbeheer (GGB) in de gemeenten Hoogeveen, Emmen, Assen en Coevorden. De gebiedsgerichte aanpak houdt in de aanwijzing van een gebied waar verschillende gevallen van de vervuiling met elkaar zijn vermengd en het instellen van beheer van de vervuilingen in het grondwater op gebiedsniveau.
Kernpunten van de aanpak zijn:
- het zoveel mogelijk voorkomen van de risico’s van verspreiding van verontreinigd grondwater,
- de bescherming van bestaande functies (onder meer waterwinning WMD) en de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater,
- mogelijk maken van gewenste ruimtelijke ontwikkelingen, civieltechnische werkzaamheden en het benutten van bodemenergie.
Het verwijderen van de bronnen van vervuiling (de pit eruit halen) is voorwaardelijk voor een succesvolle gebiedsgerichte aanpak.
De laatste jaren wordt steeds duidelijker dat emissies van stoffen zoals zeer zorgwekkende stoffen (o.a. PFAS), meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen, medicijnresten en microplastics de kwaliteit van bodem en grondwater aantasten en schadelijk kunnen zijn voor de ecologie en onze gezondheid. Daarom worden deze diffuse verontreinigingen en ‘nieuwe stoffen’ in breder verband onder de aandacht gebracht.
Om de (chemische) bodemkwaliteit te borgen en gestaag te verbeteren heeft de Provincie voor de komende jaren nieuwe ambities en doelen gesteld. Voor het waarborgen van de gebruikswaarde van de bodem (grond en grondwater) en het faciliteren van het duurzaam gebruik van de functionele eigenschappen van de bodem is beschermen van de bodem tegen nieuwe verontreinigingen en aantastingen essentieel.
Saneringsoperatie historische bodemverontreinigingen
Deze saneringsoperatie is momenteel bijna afgerond. In Drenthe zijn nog 38 locaties met onaanvaardbare risico’s waar de sanering of het beheer nog in uitvoering is. De uitvoering daarvan zal tot na 2030 doorlopen. Met de sanering van de meest urgente gevallen van bodemverontreiniging is de bodem weliswaar schoner geworden, maar nog niet schoon. Met de afronding van de aanpak van de spoedlocaties resteren nog verontreinigingen die kleiner van omvang zijn en geen onaanvaardbare risico’s vormen voor verspreiding of de gezondheid. Voor deze locaties geldt onder de Wet bodembescherming geen saneringsplicht. De gevallen van bodemverontreiniging worden aangepakt wanneer sprake is van een activiteit op die locatie.