Drenthe is al jaren dé fietsprovincie van Nederland. Niet alleen vanwege de rust, ruimte en routes, maar ook door de verhalen die je onderweg tegenkomt. Of je nu over stoffige zandpaden rijdt, tussen de hunebedden doorslingert of pauzeert op een dorpsbrink: in Drenthe trap je midden in het landschap én de geschiedenis.
Drenthe als fietsprovincie
Als provincie investeren we fors in die fietsbeleving. Met de Fietsagenda 2022–2026 zetten we in op groei van het fietsgebruik, zowel recreatief als functioneel. Denk aan betere bewegwijzering, het verbreden van paden en het verbeteren van de kwaliteit – zonder onnodig uit te breiden. In 2024 alleen al was €1,5 miljoen beschikbaar gesteld voor verbetering van recreatieve fietsroutes. Want fietsen in Drenthe is méér dan bewegen: het is beleven.
Van racecircuit naar fietsroute
Eén van de meest bijzondere routes is de Tour de TT. Wat ooit begon als racecircuit, is nu een 65 kilometer lange fiets- en motorroute langs het verleden van de TT én hedendaagse kunst. Minder bekend: je rijdt hier over wegen waar vroeger écht geracet werd. Van 1925 tot 1954 vonden TT-wedstrijden plaats op stratencircuits door dorpen als Rolde, Borger, Grolloo en Hooghalen.
“De TT is een plek waar spanning, traditie en innovatie botsen,” zegt kunstenaar Dejo. “Precies die energie past bij het Toyisme.”
Langs de route staan zeven felgekleurde beelden, ontworpen door het kunstenaarsbeweging Toyisme. Deze kunstwerken brengen het TT-verleden op een verrassende manier tot leven: speels, gelaagd en vol symboliek.
Aanjager van de beweging is Dejo, een pseudoniem, net als bij alle Toyisten. Hij legt uit wat Toyisme is.
“In het Toyisme draait het niet om de kunstenaar, maar om het verhaal. Geen ego’s, geen beroemdheden. We willen dat mensen zich verwonderen, niet afgeleid worden door wie het heeft gemaakt. Toyisme is geen stijl, het is een speeltuin voor de geest. Een plek waar fantasie en vakmanschap elkaar ontmoeten.”
Wil Hartog, de legendarische ‘Witte Reus’, en kunstenaar Dejo ontmoeten elkaar bij het kunstwerk ‘Snelle Invasie’ in Hooghalen.
Toyisten treden anoniem naar buiten: ze kiezen een unieke letter uit het alfabet, verzinnen een naam die nergens online voorkomt, en dragen maskers bij publieke optredens. Zo blijft de focus liggen op het gezamenlijke werk.
De sculpturen zelf zijn gebaseerd op racefietshelmen – een knipoog naar Drenthe als fietsprovincie én naar het TT-verleden. Hun ronde vormen doen denken aan hunebedden; hun kleuren en lijnen vertellen een visueel verhaal.
“De helm staat voor snelheid, bescherming én identiteit. En het mooie is: je kunt deze hele route fietsen. Dat maakt de cirkel rond.”
Van schilderij tot sculptuur
De samenwerking met de TT-route begon ooit met één schilderij: Horsepower Mania. Daarin bracht Dejo zijn bewondering voor MotoGP tot uiting – met legendes als Valentino Rossi in de hoofdrol.
Het schilderij groeide uit tot een complete beeldenroute. Elk beeld is als een coureur die uit het doek is gestapt en is blijven hangen in het landschap. Je vindt ze onder meer in Rolde, Borger, Schoonloo en Hooghalen - allemaal voormalige onderdelen van het TT-stratencircuit.
“Ik ben opgegroeid met tegenstellingen. Tussen traditie en rebellie, orde en chaos. Die spanning zie je in onze kunst: het is strak én wild.”
De Toyisten poseren in hun kenmerkende overalls en maskers voor het schilderij ‘Horsepower Mania’ – het werk waarmee de Tour de TT-kunstroute begon.
Verwondering onderweg
Wat gebeurt er als je fietst langs deze beelden? Volgens Dejo is het doel niet om af te leiden, maar om te verwonderen. Fietsers ontdekken details die je op snelheid misschien mist.
“Ik hoop dat mensen even uit hun ritme worden gehaald. Dat ze ineens denken: hé, wat is dit? Een motor die een draak blijkt? Een startnummer verstopt in een oog? Onze kunst is als een zoekplaatje met emotie, Iedereen ziet iets anders."
Kunst voor iedereen
Wat Toyisme extra bijzonder maakt, is dat het zich afspeelt in de openbare ruimte. Niet achter een museumwand, maar gewoon langs de weg. Wie fietst of wandelt, wordt vanzelf toeschouwer.
Tijdens het maken van de beelden ontstonden gesprekken met inwoners en bezoekers. Sommige mensen zagen in de vormen raceauto’s, anderen dachten aan moderne hunebedden. En precies dát, zegt Dejo, is de bedoeling.
“Onze beelden worden per ongeluk ontdekt. Dat past bij onze filosofie: kunst is voor iedereen en sluit niemand uit. Onze beelden zijn niet af bij de onthulling. Ze worden afgemaakt door hoe mensen ze gebruiken."
Het kunstwerk ‘Oneindige Ketting’ van Toyist Roq staat in Schoonloo langs de Tour de TT-route.
Naast de fietsroute is er ook een bijzondere motorroute uitgewerkt. Deze sluit aan op het thema en biedt motorrijders een alternatieve manier om kennis te maken met de omgeving van de TT.
MotoGP op z’n Kop Locatie: Assen – TT Circuit / De Haar Maker: Toyist Bliissem Een eerbetoon aan Giacomo Agostini, vol snelheid, verwondering en jongensdromen.
Horsepower Mania Locatie: Assen – De Nieuwe Kolk (Weiersstraat 1) Maker: Toyist Dejo Het oorspronkelijke schilderij dat de basis vormde voor de beeldenroute, met legendarische coureurs als Valentino Rossi en Kevin Schwantz.
De Tijdgeest van de Racerij Locatie: Rolde – Grote Brink (dorpscentrum) Maker: Toyist Gihili Een krachtig werk waarin Marc Márquez symbool staat voor moderne mythische helden.
De Zoete Strijd op de Renbaan Locatie: Borger – Torenlaan Makers: Toyisten Srylyn & Dejo Over technische krachtmetingen en rivaliteit in kleurrijke lijnen en speelse vormen.
Oneindige Ketting Locatie: Schoonloo – Hoofdstraat 16 Maker: Toyist Roq Een poëtisch beeld waarin ketting, snelheid en herinnering aan TT-slachtoffers samenkomen.
Snelle Invasie Locatie: Hooghalen – Hoofdstraat 1 Maker: Toyist Jaf’r Verbeeldt de sprint van Wil Hartog, de ‘Witte Reus’, en de opkomst van de Nederlandse motorsport.
Publieke Attractie Locatie: Grolloo – Hoofdstraat 11 (bij café-restaurant Hofsteenge) Makers: Toyisten Xippez & Dejo Laat de beleving van het publiek zien, met TT-iconen Streuer & Schnieders in beeld.
