Fietsen zonder drempels: Over hoe ervaringsdeskundigen de fietsroutes in Drenthe toegankelijk maken voor iedereen
Fietsen hoort bij Drenthe als heide bij de zomer. Toch is het niet voor iedereen vanzelfsprekend om zonder zorgen op pad te gaan. Wie een driewieler gebruikt, afhankelijk is van een duofiets of extra ruimte nodig heeft, loopt al snel tegen obstakels aan. Terwijl juist voor deze mensen fietsen een gevoel van vrijheid betekent. Om daar verandering in te brengen, werken verschillende organisaties samen aan een bijzondere pilot: Toegankelijke Fietsroutes in het Hondsruggebied. In dit project worden bestaande routes niet alleen beoordeeld, maar vooral getest – door de mensen die er zelf gebruik van maken. Hun ervaring is leidend. Het doel? Een Drenthe waar iedereen kan genieten van een fietstocht door bossen, dorpen en heidevelden. Zonder drempels, zonder omwegen, maar met ruimte voor iedereen.
Routes met aandacht
De eerste vijf routes zijn inmiddels geselecteerd. Ze liggen verspreid over het Hondsruggebied – een streek vol bossen, heidevelden en dorpen. De selectie is gemaakt op basis van ondergrond, breedte, overzicht en aansluiting op voorzieningen.
“We proberen de routes zoveel mogelijk over het bestaande fietsknooppuntennetwerk te laten lopen,” vertelt Simon van Veen, projectleider bij Recreatieschap Drenthe. “Zo blijft het herkenbaar voor iedereen. We letten op aantrekkelijke tracés en verbindingen tussen dorpen, maar ook op praktische dingen: waar kun je parkeren, waar is horeca en zijn er toegankelijke toiletten?”
De routes worden niet nieuw aangelegd, maar zorgvuldig gekozen uit het bestaande netwerk. Daarbij worden richtlijnen van onder meer Groen & Handicap en Onbeperkt Op Pad meegenomen. Deze zomer vinden de eerste testritten plaats in onder andere Deurze, Loon, Borger-Odoorn en Aa en Hunze – bijvoorbeeld bij Papenvoort en het Boomkroonpad. Lokale gebruikers worden actief benaderd om mee te doen.
Schouwen met een reden
De eerste selectie gebeurt op basis van data – zoals de breedte van het pad of het type ondergrond – maar de echte toets vindt buiten plaats. “De schouw is allesbepalend,” zegt Simon. “Duofietsen of rolstoelfietsen hebben meer ruimte nodig. De berm moet stabiel zijn en het zicht goed, zodat tegenliggers elkaar op tijd zien. Bochtige paadjes waar dat niet lukt, halen we eruit en vervangen we door een beter alternatief.”
Tijdens zo’n schouw fietsen ervaringsdeskundigen zelf mee. Zij letten op alles: is het pad breed genoeg, kun je veilig oversteken, zijn er rustplekken of toegankelijke toiletten? Hun observaties zijn de basis voor verbetering. Simon: “Je merkt dat hun blik scherper is dan die van ons. Zij weten precies waar het in de praktijk misgaat. En dat maakt het project sterk: je kijkt niet vanuit beleid, maar vanuit beleving.”
Eddy over zijn vrijheid op de fiets
Eén van de deelnemers aan de testritten is Eddy Langeloo (60) uit Gieten. Hij gebruikt een handbike met elektrische ondersteuning. Voor hem betekent fietsen vrijheid. “Ik kan niet meer lopen, dus mijn handbike is mijn manier om de wereld te verkennen,” vertelt Eddy. “Zodra ik buiten ben, voel ik me beter. Ik hoor de vogels, ik ruik het bos. Soms fiets ik wel zestig kilometer op een dag. Dan kom ik thuis met een grote glimlach.”
Toch gaat dat niet altijd zonder hobbels. “Sommige paden zitten vol scheuren. Mijn handbike heeft geen vering, dus dat voel ik overal. En sommige doorgangen zijn zo smal dat ik moet wachten tot iemand helpt. Dat lukt mij nog, maar voor anderen is dat niet vanzelfsprekend.”
Eddy waardeert het dat hij mag meedenken. “Toegankelijkheid lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Pas als je het zelf ervaart, zie je wat beter kan. Daarom is het goed dat wij als gebruikers mee kunnen testen. Zo maak je routes waar iedereen iets aan heeft.”
Veiligheid blijft voor hem een punt van zorg. “Als fietspaden te slecht zijn, wijken mensen soms uit naar de weg. Maar dat voelt niet veilig tussen tractoren en vrachtwagens. Eigenlijk zou dat niet nodig moeten zijn.”
Hij sluit af met een wens voor de toekomst. “Zo’n testdag is waardevol, maar het zou elk jaar moeten. Wegen veranderen, paden slijten en nieuwe obstakels ontstaan vanzelf. Alleen door te blijven testen kun je ervoor zorgen dat iedereen echt zonder drempels kan fietsen.”
Samenwerking en vertrouwen
De pilot is een samenwerking tussen Recreatieschap Drenthe, de Provincie Drenthe, het samenwerkingsverband De Hondsrug, Zorgbelang Drenthe en lokale organisaties. De ervaringsdeskundigen hebben geen adviserende rol op afstand – ze zijn onderdeel van het proces.
“De ervaringsdeskundigen zijn eigenlijk leidend,” zegt Simon. “Ze weten precies wat werkt en wat niet. Als we tijdens een schouw merken dat een pad niet geschikt is, dan gaat er direct een streep door. Samen zoeken we ter plekke een alternatief. Dat werkt fantastisch, juist door de lokale kennis en korte lijntjes.”
Volgens Simon is de samenwerking de sleutel tot succes. “We doen dit niet om vinkjes te zetten, maar om echt verschil te maken. Iedereen die meedoet, gelooft in het doel: een Drenthe waarin iedereen zich vrij kan bewegen.”
Wat deze pilot uniek maakt
De Drentse pilot draait het proces om: niet eerst routes ontwerpen en dán vragen om feedback, maar andersom. Eerst testen, dan vaststellen wat werkt. Richtlijnen blijven belangrijk, maar de praktijkervaring weegt zwaarder.
“Een pad kan op papier perfect lijken,” zegt Simon, “maar als het hobbelig is of eindigt bij een te smalle doorgang, valt het af. We streven naar generieke geschiktheid: als het voor een duofiets werkt, werkt het eigenlijk voor iedereen.”
Waar mogelijk worden aanpassingen meteen doorgevoerd. Een berm wordt verstevigd, een hek iets verplaatst of een wildrooster vervangen. De bekende fietsknooppuntborden blijven gewoon staan, aangevuld met de tekst ‘toegankelijke route’. Zo blijft het systeem vertrouwd, maar wél beter bruikbaar voor iedereen.
Blik vooruit
De ambitie stopt niet bij de eerste vijf routes. In de komende maanden volgen meer trajecten, verspreid over Drenthe. De aanpak blijft hetzelfde: toetsen in de praktijk wat écht werkt voor gebruikers.
“Wat we vooral bereiken,” zegt Simon, “is een andere manier van denken. Niet vóór, maar mét de gebruikers. Als we toegankelijkheid standaard meenemen, maken we Drenthe stap voor stap nog inclusiever.”
Eddy vult aan: “Iedereen wil gewoon kunnen fietsen. Of je nu jong bent of oud, met of zonder beperking – het gevoel van vrijheid is voor iedereen hetzelfde. Hoe meer routes toegankelijk worden, hoe meer mensen dat gevoel kunnen ervaren.”
En dat is precies waar het om draait. Een landschap zonder drempels. Ook op de route.