Lintdorpen - nederzettingssysteem

Tweede Exloërmond

Nadat het veen was afgegraven, zijn de gronden omgezet in landbouwgrond. De teelt van vooral aardappels trok bijbehorende agrarische industrie aan, die welvaart, en groei met zich meebracht, en waarvan de gebouwen en de aardappelvloeivelden mee het beeld bepaalden. De bebouwingsstructuur kan als volgt beschreven worden:

Langs één zijde van het kanaal ligt de weg, en bomenrijen aan weerszijden accentueren deze lijn. De boerderijen staan aan de andere kant, op de koppen van de landbouwpercelen en met de voorzijde en -erf op het kanaal georiënteerd. Ze liggen veelal in tweetallen tussen de wijken, en zijn verbonden met de overzijde door bruggen, tegenwoordig op veel plekken dammen. Het voorerf is groen, en weerspiegelt de mate van rijkdom, met een rode beuk als statussymbool. Het Oldambster boerderijtype overheerst, met huis en schuur onder één dak, en de karakteristieke krimpen en zaadzolders (in dit gebied voor de opslag van pootaardappelen). De wat jongere boerderijen hebben vaak wel een apart voorhuis.   Aan de andere zijde, langs de weg komen de voorzieningen, zoals winkels, nijverheid of veenkoloniale industrie en de woningen. Verdichtingen en verbijzonderingen vinden plaats rondom de kruispunten. In het algemeen is de architectuur ingetogen, rode baksteen en pannen overheersen, versieringen zijn eenvoudig.