Projecten
Op deze pagina vindt u voorbeelden uit de vele projecten in Rijn-Oost die een concrete bijdrage leveren aan schoon oppervlakte- en grondwater. Meer voorbeelden kunt u vinden op de sites van de waterschappen en provincies in Rijn-Oost en voor projecten uit de periode 2009-2016 op de Rijn-Oost pagina van de Helpdesk Water.
Overzicht projecten:
• Vislift Pluvierentocht Flevoland
•
Herinrichting Buurserbeek
Wie de Buurserbeek de afgelopen twee jaar niet heeft gezien zal deze niet herkennen. De beek is totaal veranderd en is nu een natuurlijke en dynamische snelstromende waterloop. Er is een nieuwe beekloop met 3 meanders, natuurvriendelijke oevers en drempels om de beek beter passeerbaar te maken voor vissen. Heel bijzonder is dat de Buurserbeek als zandmotor gaat werken. Door erosie krijgt de nieuwe beek op een natuurlijke wijze verder zijn vorm. Het vrijkomende zand gaat zich stroomafwaarts afzetten op de bodem van de oorspronkelijke beek. In het bosgebied van ’t Lankheet mag de bodem van de Buurserbeek ongeveer 40 cm hoger komen te liggen om zo verdere verdroging van de bossen in de toekomst tegen te gaan. Om dit zand vast te houden zijn met natuurlijke stenen op een aantal plaatsen drempels aangebracht op de bodem van de beek.
De nieuwe, natuurlijke beek is het resultaat van een omvangrijk project waarin Waterschap Rijn en IJssel, de provincie Overijssel en Landgoed Lankheet samenwerken aan beekherstel. In 2017 publiceerden de partners een gezamenlijke visie op de Buurserbeek, in februari 2020 startten de werkzaamheden en op 1 december 2020 kon de uitvoering worden afgerond.
Piekafvoeren
Het project omvat meer dan de aanleg van de nieuwe beekloop. Deze is kleiner dan de oorspronkelijke beekloop, wat zorgt voor een grotere stroomsnelheid en meer dynamiek. Omdat de nieuwe beek niet alle piekafvoeren kan verwerken, zijn er drempels en hoogwatergeulen aangebracht. De huidige beek blijft ter plaatse van de aangesloten meanders beschikbaar als hoogwatergeul en deze gaat weer mee stromen bij hoge afvoeren. Verder zijn er kades afgegraven en elders aangelegd.
Vloeiweiden
Bijzonder is de uitbreiding van het vloeiweidensysteem op ’t Lankheet. Vloeiweiden waren stukken land die van tijd tot tijd werden bevloeid met voedsel- en kalkrijk water uit de beek, war de arme grond vruchtbaarder maakte. Met de introductie van kunstmest raakte deze methode buiten gebruik. Er komt ongeveer 13 ha aan bloemrijke natte hooilandjes die via oppervlakkige bevloeiing van water worden voorzien door een netwerk aan greppels, duikers, stuwtjes en afsluiters.
Meer informatie: https://www.wrij.nl/thema/actueel/projecten/actuele-projecten/herinrichting/
Waterschap Rijn en IJssel, Ronald Stapelbroek, r.stapelbroek@wrij.nl
Slimme vislift in Flevoland
Vissen kunnen weer ‘verhuizen’
In november 2020 is aan de Pluvierentocht in Zeewolde een Smart Vislift aangelegd. Door deze vispassage kunnen de vissen van de Hoge Dwarsvaart naar de Pluvierentocht zwemmen en andersom. In dit deel van de polder ontbreken sommige vissoorten die je wel zou verwachten in dit water. Dit zijn bijvoorbeeld vissoorten die houden van water met veel waterplanten. Door deze vispassage kunnen deze soorten ook dit stukje polder bereiken. Ook trekkende vissoorten kunnen hiervan gebruik maken. Dit zijn soorten zoals aal en driedoornige stekelbaars die voor het voortplanten, opgroeien of overwinteren ‘verhuizen’ naar ander water.
Slimme vispassage herkent vissen
Deze slimme vispassage herkent de vissoorten met een ingebouwd camerasysteem. De vispassage past dan de stroomsnelheid aan op de vissoorten die langskomen. Daarmee wordt de kans dat een vis de passage succesvol passeert flink groter. Ook beheer en onderhoud kan op deze manier beter worden geregeld.
Bij succes komen er in de toekomst mogelijk meer
De eerste vissen lieten zich vlak na opening al zien. Binnenkort zullen naar verwachting ook livebeelden met vissen te zien zijn. Het komend jaar gaat waterschap Zuiderzeeland bekijken hoe de vislift bevalt voor vis en beheerder. Voor 2027 moeten er nog eens vier stuwen voorzien worden van een vispassage. Bij succes van de passage Pluvierentocht kan dat ook een Smart Vislift worden.
Meer informatie: Waterschap Zuiderzeeland, Marianne Wolfs
Klimaatklaor
Klimaat Klaor was een pilot in de Gelderse plaats Lichtenvoorde-Vragender. Doel was experimenteren hoe je als organisaties in gesprek kunt komen met andere partijen zoals grondeigenaren en bewoners. Hoe je informatie over klimaatverandering kunt delen en daarna de ander kunt vragen of hij het belangrijk vindt daar iets mee te doen. Concreet en praktisch. De pilot liep in 2018 en 2019. 
Naast het vergroten van klimaatbewustzijn was het doel om mensen met ideeën in hun kracht te zetten en een podium te geven. Goed voorbeeld doet goed volgen. De steun aan bewonersinitiatieven bestond uit vakinhoudelijk advies, hulp bij projectorganisatie, publiciteit en het bieden van cofinanciering. Hiervoor was een gebiedsmakelaar aangesteld: Richard Trenning.
Activiteiten van Klimaatklaor waren:
- Onderzoeken: in beeld brengen wat de gevolgen van klimaatverandering zijn voor het pilotgebied en de mensen die daar wonen, werken en recreëren.
- Geven van vele presentaties, workshops en excursies voor bewoners, scholen, agrariërs, politiek en iedereen die maar interesse had.
- Ondersteunen van initiatieven, vooral over het ontstenen en vergroenen van voortuinen, bedrijventerreinen en schoolpleinen. Ook volgden biodiversiteitsprojecten, het vergroenen van erven en landschap en acties om water vast te houden.
- Gemeente, waterschap en provincie hebben hun beleid voor het projectgebied gebundeld in 1 integrale wenskaart.
Een aantal van de 30 initiatieven is op de website te zien in korte filmpjes. Ook de eindfilm van het project is hier beschikbaar. https://www.oostgelre.nl/klimaat-klaor
Beekherstel Snoeyinksbeek
Langs de Snoeyinksbeek, in de Twentse gemeente Losser, is in november 2020 een omvangrijk project gestart om het watersysteem en de natuurwaarden te herstellen. De aanpak is integraal. Dat wil zeggen dat er niet alleen gewerkt wordt in de beek en langs de oevers, maar in het hele stroomgebied, van de bovenloop tot aan de monding in de Dinkel. Het gebied is een Natura2000-gebied, daarom zijn de opgaven voor Natura2000 en de KRW gekoppeld in één inrichtingsplan.
Beek gaat weer meanderen
De Snoeyinksbeek wordt ondieper gemaakt en op enkele plekken verlegd, zodat de beek zoals vroeger weer meer gaat meanderen. Door de verondieping van de beek zullen verschillende gronden langs de beek vaker onder water komen te staan. Deze gronden zijn aangewezen voor waterberging en natuurontwikkeling. Barrières in de beek voor vissen en waterdiertjes worden verwijderd. Daarnaast zijn er bufferzones aangewezen waar geen bemesting meer is toegestaan en geen mais meer mag worden verbouwd. Drainage wordt in deze zones onklaar gemaakt en kavelsloten worden fors verondiept of gedempt.
Om dit te kunnen realiseren zijn er binnen en buiten het Natura2000-gebied gronden aangekocht en geruild. Ook is een veehouderij verplaatst. Waar nodig wordt financiële schade gecompenseerd.
Watervoerend in de zomer
Door de maatregelen zal de waterkwaliteit verbeteren, onder meer doordat er minder meststoffen in het water terecht komen. In de zomer zal de beek beter watervoerend blijven. De Snoeyinksbeek wordt hoofdzakelijk gevoed door regenwater. Droogval komt van nature voor, met name in de bovenloop, maar is de laatste decennia sterk toegenomen. Ook de benedenloop valt de laatste jaren droog. Door de verbetering van de waterkwaliteit en het langer vasthouden van water, ook in de zomermaanden, krijgen tal van soorten zoals de rivierdonderpad kansen op herstel. Het leefmilieu voor deze soorten wordt bedreigd door de slechte waterkwaliteit en ontwateringstoestand.
Uniek beeksysteem
Het gebied van de Snoeyinksbeek geldt als een voor Nederland uniek voorbeeld van een grotendeels natuurlijk beeksysteem. De natuur in het gebied kent droge en natte heidevegetatie, drogere eiken/beukenbossen en eiken/haagbeukenbossen en in de laagten alluviale beekbossen met een groot aantal rodelijstsoorten. De Snoeyinksbeek geldt als een belangrijke kraamkamer voor kenmerkende beeksoorten voor het hele Dinkelstroomgebied. Zo vinden tal van elders verdwenen plantensoorten hier nog een groeiplaats.
In het verleden hebben onder meer Natuurmonumenten en Waterschap Vechtstromen maatregelen voor behoud en herstel genomen. In het project dat in november is gestart werken de provincie Overijssel, waterschap Vechtstromen en Natuurmonumenten samen. De uitvoering is ondergebracht bij het door de provincie Overijssel getrokken project “Ontwikkelopgave N2000 Landgoederen Oldenzaal”. Het project is naar verwachting in de loop van 2021 gereed.
Meer informatie: waterschap Vechtstromen, www.vechtstromen.nl