Van regionale kracht naar nationale impact: Noord-Nederland onmisbaar voor realisatie nationale investeringsagenda

Waar economische groei in andere regio’s steeds vaker vastloopt door gebrek aan ruimte en druk op het elektriciteitsnet, beschikt Noord-Nederland over fysieke ruimte en de benodigde beschikbare energie-infrastructuur. Daarmee kan de regio helpen om nationale ambities waar te maken.
We herkennen de genoemde kerngebieden die een sterke bijdrage leveren aan de Nederlandse economie en internationale concurrentiekracht. Deze kerngebieden kunnen alleen succesvol zijn als de basis in heel Nederland sterk is. De regionale speerpunten van Noord-Nederland dragen daar direct aan bij.

Noordelijke bijdrage aan de vier domeinen van Wennink

Volgens de drie provincies en de NOM sluit de economische structuur van het Noorden naadloos aan op de vier strategische pijlers die Wennink definieert.
De regio is reeds gestart met de uitvoering:

1. Energie- en klimaattechnologie

   Wennink waarschuwt voor het vertrek van basisindustrie en stagnerende elektrificatie. Het Noorden voorkomt dit met concrete oplossingen:

• Netcongestie: Om de industrie te laten groeien ondanks het volle stroomnet, realiseren de noordelijke partners in 2026 zes lokale ‘Smart Energy Hubs’. Hiermee wordt de landelijke infrastructuur ontlast.
• Waterstof & Chemie: In Drenthe en Groningen wordt gebouwd aan de elektrolyzer-waardeketen (productie van waterstofapparatuur) en de vergroening van de chemieclusters in Delfzijl en Emmen. Dit behoudt de strategische maakindustrie voor Nederland. In Heerenveen bevindt zich het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics en de grondstoffenfabriek van Omrin.
• Daadkracht: De snelle bouw van de LNG-terminal in de Eemshaven (in 200 dagen) dient als blauwdruk. Om die snelheid structureel te maken, stelt het Noorden ‘regelluwe zones’ voor waar strategische projecten versneld door de procedures kunnen. Daarbij denken wij onder andere aan het Rundedal, nabij Emmen.
• Circulaire economie en maakindustrie: In Noord-Nederland lopen we -wereldwijd gezien- voorop. Door grondstoffen slimmer te gebruiken, hergebruik en recycling op te schalen en regionale ketens te versterken, verkleint Nederland zijn afhankelijkheid van het buitenland en vergroot het zijn economische en industriële slagkracht. De sterke noordelijke maakindustrie, met o.a. Innovatie Cluster Drachten als toonaangevend cluster en de noordelijke circulaire (bedrijven)verenigingen spelen daarbij een sleutelrol. Juist in de maakindustrie wordt bepaald hoe efficiënt en circulair met schaarse grondstoffen wordt omgegaan: door slim ontwerp, hoogwaardige productie, hergebruik en nieuwe circulaire businessmodellen.

2. Digitalisering en AI

• Om de technologische achterstand op de VS en China in te lopen, zet het Noorden in op zowel infrastructuur als toepassing:
• AI-Infrastructuur: Het rapport Wennink noemt de AI-Factory in Groningen expliciet als fundament voor de Nederlandse digitale soevereiniteit. Het Noorden bouwt hier een ecosysteem omheen voor nieuwe bedrijvigheid. Daarnaast beschikken we met ASTRON over het Nederlands instituut voor radioastronomie.
• Toepassing: Via de European Digital Innovation Hub (EDIH) worden honderden noordelijke MKB-bedrijven direct op deze hightech infrastructuur aangesloten.
• Autonome systemen: Via het innovatiecluster Drachten en Technologies Added in Emmen wordt gewerkt aan robots en autonome systemen voor de industrie. Met het innovatiecluster Drachten ontstaat een verbondenheid met de hightech regio Delft, Twente en Eindhoven.

3. Veiligheid en weerbaarheid

   Het Noorden biedt de ruimte en de hightech-kennis voor de opbouw van de Europese defensie-industrie:

• Productie: De regio zet de clusters voor composieten, sensortechnologie (o.a. in Drenthe) en de maritieme sector (Fryslân en Groningen) in voor de productie van drones, radars en schepen.
• Investering: De noordelijke partners committeren zich aan het nationale Security Fund om innovaties van ondernemers direct te koppelen aan de inkoopkracht van Defensie.
• In 2026 is het Regioteam Defensie Noord operationeel met als doel het koppelen van innovaties aan Defensie. Ook beschikken we in Assen over de Veiligheidscampus.

4. Gezondheid en biotechnologie

   Om de Europese afhankelijkheid van medicijnimport te verkleinen en de zorg betaalbaar te houden:

• Medicijnonafhankelijkheid: Groningen realiseert de Nuclear Health Campus (ENRICH) voor de productie van medische isotopen, cruciaal voor de Europese leveringszekerheid van medicijnen. In Noord-Drenthe beschikken we met de aanwezigheid van onder andere ICON en Ardena over een sterk biomedisch cluster.
• Preventie & Water: Fryslân zet via de Water Alliance en Wetsus technologie in om medicijnresten en PFAS uit water te halen. Daarnaast wordt de unieke data van het noordelijke programma Lifelines ingezet voor nieuwe preventieve zorgmodellen.

5. Talent

In het rapport wordt het beschikken over voldoende talent benoemd als belangrijke voorwaarde. Naast onderwijs en onderzoek werken we vanuit de Universiteit van het Noorden structureel aan de toepassing, implementatie en opschaling van innovaties, met bijzondere aandacht voor het mkb en voor start- en scale-ups.

• In Noord-Nederland zijn de randvoorwaarden in samenhang aanwezig. De regio beschikt over ruimte, sterke energie-, water- en klimaatexpertise, life sciences en – juist hier – met de komst van de AI Factory een krachtige impuls voor verantwoorde digitalisering en AI. Samen met een hoogwaardig kennisnetwerk en een breed netwerk van bedrijven en maatschappelijke partners ontstaat een unieke basis voor innovatie.
• Binnen de Universiteit van het Noorden werken mbo, hbo en wo daarbij als een waaier samen: ieder vanuit de eigen kracht, verbonden rond maatschappelijke en economische opgaven op het gebied van digitalisering & AI, energie- en klimaattechnologie, veiligheid en life sciences.

Van regionale kracht naar nationale impact

Het Noorden positioneert zich nadrukkelijk als een regio met een aantoonbare en strategische bijdrage aan de ambities uit het rapport-Wennink. De analyse sluit goed aan bij de economische structuur en ontwikkelruimte van Noord-Nederland. De regio vraagt daarbij om gerichte investeringen en voldoende regelruimte om deze bijdrage daadwerkelijk te kunnen leveren. Met beschikbare fysieke ruimte, kennis, bedrijven (energie-)infrastructuur en sterke regionale speerpunten kan Noord-Nederland bijdragen aan economische groei, innovatie en strategische autonomie van Nederland. De noordelijke partners werken deze inzet de komende periode gezamenlijk uit in een concrete propositie richting het Rijk.